Pat i Mat – czechosłowacki, od 1993 czeski lalkowy serial animowany opowiadający o perypetiach dwóch nieudolnych majsterkowiczów, Pata i Mata. Został stworzony w dniu 12 sierpnia 1976 przez reżysera filmu Lubomíra Beneša oraz scenarzystę i scenografa Vladimíra Jiránka.
O serialu
Serial przedstawia dwóch bohaterów stawiających czoło problemom i próbujących je rozwiązać samodzielnie za pomocą prostych narzędzi, co zawsze jest przyczyną jeszcze większych problemów. Mimo wszystko, bohaterowie są zadowoleni z wyniku swojej ciężkiej pracy.
Niezręczność manualna to główny motyw serialu. Obok humoru, cechą filmu jest także optymistyczne podejście do życia. Dwójka bohaterów zawsze podejmuje wyzwanie i nie poddaje się, aż znajdzie rozwiązanie problemu.
Początkowo tytułowi sąsiedzi mieszkają w bloku (odc. 1–10, 14, 16, 18-19, 21, 23, 26, 28, 50), w niektórych odcinkach spędzają czas na wsi (odc. 12–13, 15, 17, 22, 25, 27, 29, 79–91). Potem w dwóch domach typu „klocek” (odc. 30–49) i w domu typu „bliźniak” (odc. 51–78, 92–130). W odcinku „Przeprowadzka” Pat i Mat przeprowadzają się na wieś, natomiast w odcinku „Śniadanie na trawie” Pat i Mat jadą na majówkę. W odcinku „Deszcz” Pat i Mat załatali dach, ale lina zablokowała otwieranie drzwi i domek został kompletnie zdemolowany, jednak w odcinku „Łyżwy”, powstał nowy domek.
Muzykę do serialu skomponował Petr Skoumal.
Historia
Dwójka bohaterów pierwszy raz pojawiła się w krótkim filmie pt. Kuťáci (dosłownie Druciarze, w Polsce jako Monterzy) w 1976. Później w latach 1979–1985 wystąpili w serialu telewizyjnym pt. A je to! (dosł. I to wszystko!, w Polsce ten tytuł się nie przyjął). Pat i Mat zostali „ochrzczeni” w 1989, serial został też przemianowany na Pat a Mat. Nowa nazwa serialu jest widoczna aż do dziś.
Autorzy myśleli o stworzeniu komedii dla widzów dorosłych, ale serial stał się popularny wśród widzów w każdym wieku. W Czechosłowacji, pierwsze 35 odcinków mogło być wyprodukowane tylko jako 7-minutowe programy dla dzieci.
Kontrowersje wzbudziły kolory bluzek bohaterów. Porównywano je do dwóch skłóconych, komunistycznych mocarstw. Czerwona bluzka Mata miała symbolizować ZSRR, zaś żółta Pata miała symbolizować Chiny. Z tego też powodu w drugim odcinku kolor bluzki Mata zamieniono na szary i ten stan rzeczy utrzymywał się do upadku komunizmu w Czechosłowacji w 1989, po czym Mat na stałe wrócił do noszenia czerwonej. Samym bohaterom też przypisywano poglądy socjalistyczne. Dlatego w serii z lat 1979–1985 zakazano emisji w Czechach. Serial nadal produkowano w Pradze, lecz na zlecenie słowackie.
Początkowo, serial nie był emitowany w telewizji. Premierę w czechosłowackiej telewizji serial miał dopiero 23 listopada 1982 r.
Serial zdobył popularność w wielu krajach.
Po rozpadzie Czechosłowacji, Lubomír Beneš (zmarły w 1995) założył własne studio filmowe AIF w Pradze w 1990. Dzięki pomocy finansowej z zewnątrz, Beneš i jego zespół nakręcił 14 nowych odcinków.
W 1999 roku, cztery lata po śmierci Lubomíra Beneša, jego studio zbankrutowało, a 50 odcinek nigdy nie został oficjalnie wydany.
W 2002 wznowiono po kilkuletniej przerwie produkcję serialu. Najnowsze odcinki zostały zrealizowane przez wytwórnię Atéliery Bonton Zlín oraz przez mniejsze studia produkujące dla zlinskiej wytwórni: Anima i patmat s.r.o. Reżyserem w odcinkach ze studia patmat s.r.o. jest syn Lubomíra Beneša, Marek Beneš. Wytwórnia ze Zlina nakręciła 9 nowych odcinków, Anima 7 odcinków, a patmat s.r.o. najwięcej, bo aż 12 odcinków. W poprzednich seriach niektóre odcinki były zakończone słynnymi porażkami bohaterów, lecz w przeciwieństwie do nich, filmiki te charakteryzują się szczęśliwym zakończeniem, choć kilka stanowi wyjątek.
W 2010 na festiwalu w Zlinie wyemitowano premierowy odcinek nowej serii. Marek Beneš i jego współpracownicy do 2015 roku stworzyli i zatwierdzili do emisji 13 nowych odcinków.
Od 2018 do 2020 roku, studio Patmat film nakręciło 39 nowych odcinków.
Filmy pełnometrażowe
| Tytuł | Rok | Czas | Reżyser | Premiera |
|---|---|---|---|---|
| Pat a Mat ve filmu | 2016 | 80 min | M. Beneš | 31 marca 2016 |
| Pat a Mat znovu v akci | 2018 | 70 min | M. Beneš | 7 czerwca 2018 |
| Pat a Mat: Zimní radovánky | 2018 | 60 min | M. Beneš | 22 listopada 2018 |
| Pat a Mat: Kutilské trampoty | 2019 | 62 min | M. Beneš | 5 grudnia 2019 |
Gra komputerowa
W 2008 w czeskim studiu Centauri Production powstała także gra komputerowa pt. Pat & Mat: The Game (po polsku: Pat i Mat: Gra). Została wydana na świecie w sierpniu 2009, a w Polsce w marcu 2010 r. Jest ona grą logiczno-przygodową, w której gracz przejmie sterowanie nad głównymi bohaterami. Celem gry jest rozwiązywanie codziennych problemów technicznych. Niekiedy należy przełączać się między postaciami. Rozgrywka staje się jeszcze trudniejsza, ponieważ każdy z głównych bohaterów dysponuje różnymi zdolnościami i umiejętnościami. Sąsiedzi zachowują się tak samo jak w serialu, razem z mimiką i gestami. W grze została zaimplementowana także charakterystyczna ścieżka dźwiękowa.
Wprowadzono także możliwość kupienia gry za pomocą programu Steam.
Bohaterowie poza serialem
Reklamy
Sąsiedzi wystąpili też w kilku słoweńskich spotach reklamowych sklepu Merkur. Jeden spot reklamowy trwa około 26 sekund. W jednej reklamie Pat i Mat oglądali mecz w telewizji ubrani w sportowe koszulki. Niestety, zepsuł im się telewizor. Zakupili nowy w sklepie Merkur. W innym Mat odpakowywał prezent spod choinki, z którego wyskoczył Pat. Jest też kilka innych spotów reklamowych związanych z kosiarkami (produkt ze sklepu) oraz z innymi artykułami takimi jak narzędzia dla majsterkowiczów.
W Polsce w 2009 roku Pat i Mat pojawili się w reklamie firmy Link4. Wykorzystano fragment odcinka „Faks”.
W 2012 roku bohaterowie czeskiej bajki wystąpili w reklamie Tablica.pl. Stworzenie tego materiału pozostawiono samym producentom bajki.
Data
W 2004 roku dwaj Norwegowie – Tom Idland i Knut Arne Lindeland – stworzyli we własnym studiu odcinek Data. W odcinku Mat przychodzi do Pata, aby zobaczyć jego własnoręcznie zbudowany komputer. Później sam też rozpoczyna budowę swojego. Razem grają w komputerowe strzelanki.